เรื่องราวก่อนยุคของ “มังกรหยก ภาคแรก” ในช่วงสมัยที่แคว้นต้าซ่งและแคว้นเหลียวเปิดฉากทำสงครามสู้รบที่มีความแค้นฝังลึกกันมายาวนาน โดยในยุคนี้เองยอดจอมยุทธ์ผู้เก่งกาจนาม “เฉียวฟง” ถูกกลุ่มผู้ไม่หวังดีใส่ร้ายว่าเป็นคนสังหารรองประมุขพรรคกระยาจก พร้อมทั้งยังขุดคุ้ยเรื่องชาติกำเนิดเดิมขึ้นมาเปิดโปง ทำให้ตำแหน่งของการเป็นหัวหน้าพรรคจำต้องหลุดมือไป ด้วยความที่อยากจะล้างมลทินให้กับตัวเอง เฉียวฟงจึงตัดสินใจออกเดินทางท่องยุทธภพเพื่อตามหาความเป็นมาเรื่องชาติกำเนิดที่แท้จริง จนกระทั่งโชคชะตาได้พาให้เขามาพบกับ “ต้วนอี้ว์” องค์ชายแห่งต้าหลี่ผู้มีใจรักมั่นต่อสาวงามนาม “หวังอวี่เยียน” และ “ซีจุ๊” หลวงจีนหนุ่มที่ต่อมากลายเป็นเจ้าสำนักสราญรมย์ โดยจากการพบพานกันในครั้งนี้เองได้กลายมาเป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้ทั้งสามต่างต้องร่วมมือกันฝ่าฟันอุปสรรคต่าง ๆ มากมาย จนก่อเกิดเป็นมิตรภาพที่สุดท้ายได้ตัดสินใจร่วมสาบานผูกสัมพันธ์ฉันท์พี่น้องร่วมสายเลือด

เรื่องราวของ 2 ผู้ยิ่งใหญ่แห่งวงการสนามม้า คนหนึ่งคือ หลี่ต้าโหย่ว (หวงเยอะหัว) นายทุนใหญ่ผู้มักใหญ่ใฝ่สูงที่ถือคติว่า อยากจะเป็นผู้ยิ่งหใญ่ก็ต้องทำงานใหญ่ และในที่สุดดเขาก็ทำสำเร็จ ขณะที่อีกคนคือ เจิ้งจี้ฟ่ง (หยินหยางหมิง) คนธรรมดาสามัญที่จริงจังกับชีวิต โดยถือคติว่ามีคุณต้องทดแทน มีแค้นต้องชำระ แต่แล้วโชคชะตาก้ทำให้ทัง 2 คนที่มีพื้นเพและนิสัยใจคอแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิงมาเจอกัน ทำให้เกิดตำนานที่ยิ่งใหญ่ในวงการสนามม้าในเวลาต่อมา

“เล็กเสี่ยวหงส์” จอมยุทธที่มีเอกลักษณ์คือมี “คิ้วสี่คิ้ว” และวิชาดรรชนีสัมพันธ์จิตใจที่สามารถคีบจับอาวุธได้ทุกชนิด เล็กเสี่ยวหงส์และ “ฮวยมั่วเล้า” สหายสนิทของเขาได้รับการร้องขอจากเจ้าผู้ครองอาณาจักรอินทรีให้ช่วยจัดการกับอดีตเสนาบดีผู้ทรยศสามคนที่ยักยอกสมบัติของอาณาจักรอินทรีและเปลี่ยนชื่อแซ่จนกลายมาเป็นคนดังของยุทธภพ เล็กเสี่ยวหงส์พบว่างานนี้หนักหนาจึงต้องหาผู้ช่วยมาร่วมงานจึงได้ไปเชื้อเชิญยอดมือกระบี่ “ไซมึ้งชวยเสาะ” (เป่าหิมะ) ที่มีนิสัยชิงชังความชั่วร้ายแต่ก็รักสันโดษไม่เคยทำงานร่วมกับใครมาก่อน ไซมึ้งชวยเสาะยอมมาร่วมงานกับเล็กเสี่ยวหงส์ด้วยเงื่อนไขที่คาดไม่ถึง

เรื่องราวเกิดในยุค ราชวงศ์ซ้อง ของ ประเทศจีน แผ่นดินจีนเสื่อมโทรมในทุกด้าน อาณาประชาราษฎร์ยากแค้นลำเค็ญ ขุนนางฉ้อราษฎร์บังหลวง กดขี่ข่มเหงชาวจีนด้วยกัน เกี่ยวกับการผจญภัยของเด็กหนุ่มชื่อ เจ๋ง ที่เติบโตขึ้นมาในดินแดนของ มองโกล และเดินทางกลับสู่ยุทธจักรในประเทศจีน ได้พบกับอึ้งย้ง ยังได้ฝึกวิชาต่างๆ มากมาย ขับไล่พวกมองโกลจากแผ่นดินจีน ก๊วยเซาเทียน และ เอี้ยทิซิม พี่น้องร่วมสาบาน ถูกใส่ร้ายป้ายสีว่าเป็นกบฏ พวกเขาต่อต้านการจับกุม เข้าสู้พวกทหารที่กลุ้มรุม กระทั่งก๊วยเซาเทียนเสียชีวิต บ้านเรือนถูกเผาผลาญย่อยยับ เอี้ยทิซิม หลีเพ้ง ภรรยาก๊วยเซ่าเทียน และ เปาเซียะเยียก ภรรยาเอี้ยทิซิม หนีกระเซอะกระเซิงไปคนละทิศละทาง ผู้หญิงทั้งสองกำลังตั้งครรภ์ หลีเพ้งให้กำเนิด ก๊วยเจ๋ง ระเหเร่ร่อนไปเติบใหญ่ในแผ่นดินมองโกลใต้ร่มใบบุญเจงกิสข่านผู้ยิ่งใหญ่ ขณะที่เปาเซียะเยียกให้กำเนิด เอี้ยคัง ได้ดีมีสุขในวังไต้กิมก๊กของชาวนีเจิน ทั้งมองโกลและนีเจิน ล้วนเป็นศัตรูผู้รุกรานและต้องการยึดครองแผ่นดินตงง้วน ก๊วยเจ๋งและเอี้ยคังเติบโตขึ้นท่ามกลางสภาพแวดล้อมและการบ่มเพาะที่ต่างกัน จึงมีพฤตินิสัยไปคนละแบบ ก๊วยเจ๋งได้รับการสั่งสอนย้ำเตือนจาก หลีเพ้ง ผู้เป็นมารดา และ เจ็ดประหลาดกังหนำ ผู้เป็นอาจารย์ ให้แก้แค้นแทนบิดา และยึดมั่นในจิตวิญญาณจีน จึงยินยอมสะบั้นไมตรีกับพวกมองโกล ก็ไม่ยินยอมทำร้ายแผ่นดินตงง้วน อันเป็นมาตุภูมิ ขณะที่ เอี้ยคังหลงใหลในลาภยศสรรเสริญ ยินยอมรับศัตรูเป็นบิดา กระทั่งยังกล้าย่ำยีบีฑาชาวชนเชื่อชาติเดียวกัน มังกรหยกถูกนักวิชาการด้านจีนศึกษาจำนวนมากวิเคราะห์ว่าแฝงด้วยเนื้อหาชาตินิยมและเชื้อชาตินิยมของพวกฮั่น

มังกร หยกภาคนี้หัวใจของเรื่องกล่าวถึงความรักระหว่างหนุ่มสาว ความรักแท้ที่มั่นคงเสียสละ (เซียวเล่งนึ้ง เอี้ยก้วย) ความรักที่เต็มไปด้วยความอิจฉาริษยา(ก้วยพู้ ลี้มกโช้ว) และ ความรักบริสุทธิ์ที่เต็มไปด้วยความชื่นชม(ก๊วยเซียง) ความรักที่อยู่ในความทรงจำ (จิวแป๊ะทง เอ็งโกว อิดเต็งไต้ซือ)